Οι ακόλουθες ερωτήσεις έχουν καταγραφεί από την εμπειρία που έχουν αποκομίσει τα στελέχη του Association for the Development of Permaculture, έπειτα από επισκέψεις και μαθήματα στο χώρο της Φάρμας El Mato Tinto, αλλά και από τις εποπτικές επισκέψεις που διεξήγαγαν οι ίδιοι κατά τη διάρκεια της πιλοτικής εφαρμογής του προγράμματος PERMIND σε πέντε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές.

Οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις τους έχουν σκοπίμως ενταχθεί στο Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο PERMIND πριν από τις Διδακτικές Ενότητες, καθώς βρίθουν προσοχής και υπενθύμισης. Οι απαντήσεις εμπεριέχονται στις Διδακτικές Ενότητες που ακολουθούν.

Πρέπει να οργώσω το έδαφος πριν ξεκινήσω;

Το χώμα μπορεί να οργωθεί μία τελευταία φορά, εφόσον είναι πολύ σκληρό, αν και δε συνιστάται, καθώς διαταράσσει τη ζωή του χώματος. Εάν υπάρχουν πολλά χόρτα, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ένα χορτοκοπτικό ή να κοπούν με τα χέρια και μετά να σκορπιστούν στο έδαφος και να μουσκευτούν. Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε ζώα, όπως όρνιθες, πάπιες, χήνες ή χοίρους, να φτιάξουμε ένα μαντρί, που μπορεί να είναι σταθερό ή κινητό, με σκιά και νερό, ώστε να αφήσουμε τα ζώα μας αρκετό χρόνο, όταν το αγρόκτημα είναι χωρίς χόρτο και μπορεί να γονιμοποιηθεί από τα ζώα (βλέπε κεφάλαιο ΙΙΙ.1)

Από πού μπορώ να προμηθευτώ κομπόστ για να ξεκινήσω τον βρώσιμο κήπο;

Αν διαθέτουμε δικό μας ώριμο κομπόστ, αρκεί για να ξεκινήσουμε. Αν χρειαζόμαστε μεγάλες ποσότητες μπορούμε να τις προμηθευτούμε από έναν αγρότη της περιοχής ανταλλάσοντας τες με άλλα προϊόντα, αν ασφαλώς συμφωνεί και εκείνος. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είναι οργανικό κομπόστ από λαχανικά, ή κοπριά ή ακόμη και μίξη και των δύο. (βλέπε κεφάλαιο ΙΙΙ.1).

Εάν έχω λίγο κομπόστ, μπορώ να απλώσω σε μεγαλύτερη περιοχή για να έχω περισσότερο χώμα για φύτεμα;

Όχι, κατά την έναρξη, ο βρώσιμος κήπος πρέπει να έχει στρώμα κομποστοποίησης, το οποίο θα έχει ύψος τουλάχιστον μεταξύ 15 και 20 εκ. Αυτό είναι το πιο σημαντικό έργο που πρέπει να επιτύχουμε αν θέλουμε να έχουμε καλά μόνιμα αποτελέσματα από το πρώτο έτος. Δεν πρέπει ποτέ να επεκτείνουμε ένα στρώμα λεπτότερο από 15-20 εκ. λιπάσματος, ακόμη και αν θέλουμε να έχουμε περισσότερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Είναι προτιμότερο να υπάρχει λιγότερος χώρος με την ελάχιστη ποσότητα λιπάσματος παρά να προσπαθήσετε να αποκτήσετε περισσότερη επιφάνεια με λιγότερη κομποστοποίηση (βλέπε κεφάλαιο ΙΙΙ.1).

Πρέπει να επανατοποθετήσω εφημερίδες σε δεύτερο χρόνο;

Παρατηρώντας το χώμα βλέπουμε ότι το οργανικό λίπασμα και η εφημερίδα ή το χαρτόνι που χρησιμοποιήθηκαν στην αρχή, έχουν αποσυντεθεί και συνεπώς μπορούμε να αρχίσουμε να παρατηρούμε τον σκούρο τόνο του χώματος. Μόλις αρχίσουμε να εντοπίζουμε μικρές, απογυμνωμένες περιοχές στο οργανικό λίπασμα, είναι η ώρα που το χώμα μας υποδεικνύει ότι πρέπει να το καλύψουμε ξανά. Είναι η στιγμή που πρέπει να αποκαταστήσουμε την επιφάνεια του χώματος με κάποιο είδος οργανικής ουσίας που να λειτουργεί ως κάλυμμα. Με την πρώτη συντήρηση της επιφάνειας του εδάφους δεν θα υπάρχει ανάγκη να τοποθετήσουμε ξανά εφημερίδες ή χαρτόνια πριν βάλουμε την οργανική ουσία. Η μόνη περίπτωση στην οποία θα πρέπει να ξαναβάλουμε εφημερίδες ή χαρτόνια, είναι αν εντοπίσουμε πολλά χωροκατακτητικά φυτά στην καλλιεργούμενη περιοχή. που είναι δύσκολο να αφαιρεθούν. Θα αναγκαστούμε να σταματήσουμε την καλλιέργεια της πληγείσας περιοχής και  να τα θέσουμε υπό έλεγχο με εφημερίδες και χαρτόνια (βλέπε κεφάλαιο V.1).

Η οργανική ύλη πρέπει να είναι χλωρή ή ξερή; Εκτός από άχυρο, μπορώ να χρησιμοποιήσω άλλο υλικό;

Η οργανική ύλη από λαχανικά μπορεί να είναι χλωρή ή ξερή όπως τα ξερά χόρτα ή τα μικρά κομμάτια από κλαδιά και παρακλάδια, τα πεσμένα φύλλα, τα ζιζάνια, τα απορρίμματα από λαχανικά, το υλικό από κλάδεμα, κτλ. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι όταν απλωθεί η οργανική ύλη στις εφημερίδες ή τα χαρτόνια, ανάλογα με το είδος της που έχουμε επιλέξει, μπορεί να εμφανιστούν σπόροι οι οποίοι ενδέχεται να φυτρώσουν στο χαρτί και εφόσον δε θα έχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν, θα προστεθούν στο οργανικό λίπασμα (βλέπε κεφάλαιο ΙΙΙ.1).

Και τώρα τί; Δε χρειάζεται να κάνω κάτι άλλο; Μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποιο προϊόν για παράσιτα;

Η διατήρηση της κατανομής των καλλιεργειών με αυτή την πυκνότητα λαχανικών διασφαλίζει συνεχή παραγωγή και εμπορία. Επίσης προσελκύει κάθε πιθανή ζωή στην περιοχή, δημιουργώντας τις ιδανικές συνθήκες για τη διατήρηση της φυσικής ισορροπίας των επιδημιών και των θηρευτών που εξασφαλίζουν υγιή λαχανικά, φυτά, θάμνους και οπωροφόρα δέντρα (βλέπε κεφάλαιο V.2). Οι βιότοποι, μικρές λίμνες με ζώα και υδρόβια και/ ή υδροχαρή φυτά, είναι απαραίτητοι για τη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για την προσέλκυση μεγάλης ποικιλίας ωφέλιμης πανίδας.  Μπορεί να είναι αρπακτικά ζώα τα οποία διατηρούν την ισορροπία στο οικοσύστημα του βρώσιμου κήπου και της γύρω περιοχής, ενώ ταυτόχρονα αυξάνουν τη βιοποικιλότητα (βλέπε κεφάλαιο II.5).

Στην περίπτωση που εντοπίσουμε μια περιστασιακή μικρή επιδημία ή ασθένεια σε ένα λαχανικό ή φυτό, δεν πρέπει να παρέμβουμε επειδή η υπάρχουσα ισορροπία του βρώσιμου κήπου μας δεν επιτρέπει στην επιδημία να εξαπλωθεί από το ένα φυτό στο άλλο Είναι καλύτερο να παρατηρείς παρά να δρας. Οι πληροφορίες που λαμβάνουμε παρατηρώντας τα φυτά μας λένε ότι o σπόρος μας δεν είναι καλός ή ότι το έδαφος μπορεί να μην είναι απόλυτα εξισορροπημένο σε αυτό το σημείο και ότι πρέπει να περιμένουμε μέχρι να εξισορροπηθεί. Και αν χρειαστεί να δράσουμε,  αυτό που θα πρέπει να κάνουμε είναι απλά να δώσουμε περισσότερες θρεπτικές ουσίες στο χώμα (βλέπε κεφάλαιο V.2).

Επίστρωση κομπόστ;

Tο σύστημα πολυκαλλιέργειας βασίζεται στα πρότυπα της φύσης. Με δεδομένο το γεγονός ότι αυτό το έδαφος δεν είναι οργωμένο,  η αυτοανατροφοδότησή του βασίζεται στην πτώση των φύλλων, τα οποία και συνθέτουν  τη βιομάζα που καλύπτει το έδαφος, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο τις άψογες συνθήκες για τη δημιουργία ζωής μέσα σε αυτό. Δημιουργεί μια διάβρωση της επιφάνειας του εδάφους, αφήνοντάς το σπογκώδες και θρεπτικό (βλέπε κεφάλαιο V.1).

Επίστρωση κομπόστ;

Tο σύστημα πολυκαλλιέργειας βασίζεται στα πρότυπα της φύσης. Με δεδομένο το γεγονός ότι αυτό το έδαφος δεν είναι οργωμένο,  η αυτοανατροφοδότησή του βασίζεται στην πτώση των φύλλων, τα οποία και συνθέτουν  τη βιομάζα που καλύπτει το έδαφος, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο τις άψογες συνθήκες για τη δημιουργία ζωής μέσα σε αυτό. Δημιουργεί μια διάβρωση της επιφάνειας του εδάφους, αφήνοντάς το σπογκώδες και θρεπτικό (βλέπε κεφάλαιο V.1).

Είναι καλό που υπάρχουν τόσες ποικιλίες φυτών μαζί; Επηρεάζουν τις καλλιέργειες;

Προκειμένου να διατηρήσουμε σταθερά παραγωγικούς τους βρώσιμους κήπους και δασόκηπους και με μεγάλη πυκνότητα βλάστησης, χρησιμοποιούμε την τεχνική του φυτέματος τρύπας, η οποία αποτελείται από το γέμισμα όλων των κενών που δημιουργούνται μετά την συγκομιδή των λαχανικών. Σε αυτά τα κενά φυτεύουμε νέα φιντάνια χωρίς να ανησυχούμε αν είναι από την ίδια ποικιλία λαχανικού που μόλις συλλέξαμε.

Δεν χρησιμοποιούμε την τεχνική της αμειψισποράς σε αυτό το σύστημα καλλιέργειας καθώς έχουμε ένα σταθερά υγιές χώμα που καλλιεργείται με τη διαδικασία κομποστοποίησης που περιγράψαμε παραπάνω, διατηρώντας ένα έδαφος με όλες τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες για όλα τα φυτά. Με αυτό το χώμα και με την τεχνική του φυτέματος τρύπας εξασφαλίζουμε την αντικατάσταση και την διαδοχή των λαχανικών (βλέπε κεφάλαιο V.2).

Τί μεθόδους ποτίσματος μπορώ να χρησιμοποιήσω;

Το ιδανικό σύστημα άρδευσης για το κήπο περμακουλτούρας που βασίζεται σε φυσικά οικοσυστήματα είναι το σύστημα ποτίσματος με τεχνητή βροχή επειδή μοιάζει περισσότερο στη βροχή, καταβρέχοντας όλη την επιφάνεια συμπεριλαμβανομένων των κοιτών και των μονοπατιών. Αυτό το σύστημα υγραίνει τον κήπο με ομοιόμορφο τρόπο, γεγονός που διευκολύνει την αποσύνθεση της οργανικής ύλης και βοηθά στη δημιουργία πλούσιας ζωής στο χώμα. Με αυτόν τον τρόπο, την ώρα που γίνεται το πότισμα βρέχονται παράλληλα και τα μονοπάτια. Μετά από έναν χρόνο μπορούμε να συλλέξουμε από αυτά τα μονοπάτια καλής ποιότητας κομπόστ. Αυτό το κομπόστ χρησιμοποιείται ως υπόστρωμα στο θερμοκήπιο ή αξιοποιείται για επιπρόσθετα θρεπτικά στοιχεία στις κοίτες μας. Επίσης είναι πιθανό να συνδυάσουμε το σύστημα άρδευσης με τεχνητή βροχή με το σύστημα της στάγδην άρδευσης, προκειμένου να διαχειριστούμε σωστά τη χρήση νερού σε μέρη όπου το νερό είναι περιορισμένο. Ή μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μόνο το σύστημα της στάγδην άρδευσης αν το επιτάσσει η περίπτωση (βλέπε κεφάλαιο III.3)

Τί μεθόδους ποτίσματος μπορώ να χρησιμοποιήσω;

Το ιδανικό σύστημα άρδευσης για το κήπο περμακουλτούρας που βασίζεται σε φυσικά οικοσυστήματα είναι το σύστημα ποτίσματος με τεχνητή βροχή επειδή μοιάζει περισσότερο στη βροχή, καταβρέχοντας όλη την επιφάνεια συμπεριλαμβανομένων των κοιτών και των μονοπατιών. Αυτό το σύστημα υγραίνει τον κήπο με ομοιόμορφο τρόπο, γεγονός που διευκολύνει την αποσύνθεση της οργανικής ύλης και βοηθά στη δημιουργία πλούσιας ζωής στο χώμα. Με αυτόν τον τρόπο, την ώρα που γίνεται το πότισμα βρέχονται παράλληλα και τα μονοπάτια. Μετά από έναν χρόνο μπορούμε να συλλέξουμε από αυτά τα μονοπάτια καλής ποιότητας κομπόστ. Αυτό το κομπόστ χρησιμοποιείται ως υπόστρωμα στο θερμοκήπιο ή αξιοποιείται για επιπρόσθετα θρεπτικά στοιχεία στις κοίτες μας. Επίσης είναι πιθανό να συνδυάσουμε το σύστημα άρδευσης με τεχνητή βροχή με το σύστημα της στάγδην άρδευσης, προκειμένου να διαχειριστούμε σωστά τη χρήση νερού σε μέρη όπου το νερό είναι περιορισμένο. Ή μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μόνο το σύστημα της στάγδην άρδευσης αν το επιτάσσει η περίπτωση (βλέπε κεφάλαιο III.3)

Πότε πρέπει να ποτίσω;

Για να καταλάβουμε πότε ποτίζουμε, μπορούμε να αγγίξουμε το έδαφος για να εξετάσουμε την υγρασία του, Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη ότι η καλύτερη στιγμή της ημέρας να ποτίσουμε μέσω τεχνητής βροχής είναι το πρωί ή το βράδυ, ώστε να αποτρέψουμε ο ήλιος να κάψει τα φύλλα των φυτών. Μπορούμε να ποτίζουμε και λίγο αργότερα το πρωί αν ημέρα είναι συννεφιασμένη ή αν χρησιμοποιούμε το σύστημα της στάγδην άρδευσης (βλέπε κεφάλαιο V.4).